DWÓR LUTOSŁAWSKICH W DROZDOWIE ZABYTKIEM !!

Prof. Małgorzata Dajnowicz – Wojewódzka Konserwator Zabytków wpisała na listę podlaskich zabytków Dwór Rodziny Lutosławskich w Drozdowie, obecnie to Muzeum Przyrody w Drozdowie, w gminie Piątnica w powiecie łomżyńskim. 

Budynek został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa podlaskiego ze względu na zachowane wartości historyczne, związane z wybitną rodziną Lutosławskich wielkich patriotów, społeczników i specjalistów w dziedzinach nauki, sztuki, gospodarki a także osobą Romana Dmowskiego – polskiego polityka, działacza niepodległościowego, publicysty politycznego, ministra spraw zagranicznych, posła na Sejm Ustawodawczy II Rzeczypospolitej, współzałożyciela Narodowej Demokracji, delegata Polski na konferencję paryską w 1919 r. i sygnatariusza traktatu pokojowego w Wersalu. Ponadto ww. budynek wpisuje się do rejestru zabytków ze względu na zachowane wartości artystyczne, jako cenny przykład architektury rezydencjonalnej złożonej z części dworkowej oraz części willowej wykonanej w stylu neorenesansowym według projektu warszawskiego architekta Franciszka Lilpopa (1870-1937). Budynek ma również wartość naukową, jako przedmiot badań historii i dorobku działalności ziemiaństwa Ziemi Łomżyńskiej, ze szczególnym uwzględnieniem rodziny Lutosławskich.

Budynek posiada wartości historyczne jako cenna, materialna pamiątka po rodzinie Lutosławskich. Jej członkowie wyróżniali się wysokim poziomem wykształcenia w dziedzinach: matematyki, chemii, inżynierii i budownictwa, medycyny, filozofii, rolnictwa. Przywilej posiadania ziemi i wykształcenia łączył się w rodzinach ziemiańskich z poczuciem obywatelskiego obowiązku.W związku z tym dwór drozdowski był ważnym ogniskiem ruchu narodowego, myśli patriotycznej i działalności społecznej skupionej na podtrzymywaniu rodzimej, polskiej tradycji. Lutosławscy wiedzę zdobytą na zagranicznych uczelniach wykorzystali do ulepszania swojego majątku, propagowania nowoczesnego rolnictwa, rozwoju regionu poprzez codzienną pracę w środowisku wiejskim, jak również do krzewienia w społeczeństwie postaw patriotycznych. Stanowili oni elitę intelektualną zarówno ziemi łomżyńskiej jak i całego kraju, która współtworzyła polską kulturę i sztukę. Nie bez znaczenia jest fakt, że z drozdowskiej linii Lutosławski wywodzi się światowej sławy kompozytor Witold Lutosławski (1913-1994), syn Józefa.

Budynek willowo – dworski rodziny Lutosławskich w Drozdowie, obecnie Muzeum Przyrody w Drozdowie składa się dworu pochodzącego z 2. poł. XVIII w. (przebudowanego w l. 80 XX w.) oraz części willowej wybudowanej z inicjatywy Wincentego Lutosławskiego w stylu neorenesansowym w 1895 r. według projektu Franciszka Lilpopa. Budynek stanowi integralny element całego założenia dworsko – ogrodowego. Pomimo tego, że składa się z dwóch części zbudowanych w różnych okresach, charakteryzuje się spójnością i harmonią architektoniczną. Dwór pochodzący z 2. poł. XVIII w., pierwotnie wzniesiony z drewna modrzewiowego, w latach 1978 – 1984 został częściowo rozebrany i zrekonstruowany. Dwór to obecnie budynek na rzucie prostokąta, parterowy z użytkowym poddaszem, podpiwniczony, murowany z cegły, tynkowany, przykryty dachem dwuspadowym krytym gontem. Elewacja wschodnia pięcioosiowa, na osi drugiej prostokątny otwór drzwiowy, na pozostałych otwory okienne. Drzwi poprzedzone tarasem z balustradą w formie słupów łączonych rurką. Na taras prowadzą kilkustopniowe schody. W połaci dachowej cztery lukarny kryte daszkiem trzyspadowym, w których po dwa okna dwuskrzydłowe. Elewacja zachodnia trzyosiowa, w której otwory okienne z oknami trójskrzydłowymi. W połaci dachowej znajdują się dwie lukarny. Elewacja północna w parterze trzyosiowa, na osiach skrajnych okna na środkowej drzwi poprzedzone schodami. W szczycie umieszczone dwa, wąskie prostokątne okna, nad którymi okno półkoliste. Do elewacji południowej dworu została dobudowana willa. Oba budynki są ze sobą wewnętrznie skomunikowane.

Willa to budynek na rzucie prostokąta, dwukondygnacyjny, podpiwniczony, murowany z cegły, tynkowany, o dachu wielospadowym, obróbki blacharskie miedziane. Willa zwieńczona jest wydatnym profilowanym gzymsem, który podtrzymują osadzone w ścianie i znacznie z niej wystające kroksztyny zdobione liściem akantu. Reprezentacyjna elewacja południowa (główna), symetryczna, pięcioosiowa, na osiach skrajnych znajdują się parterowe aneksy zwieńczone profilowanym gzymsem, z tarasami na dachach z balustradą tralkową. Elewacje frontowe aneksów opracowane boniowaniem płaskim. Otwór okienny prostokątny, sześciokwaterowy, w elewacji bocznej aneksów otwór drzwiowy. Elewacja południowa podzielona boniowanymi lizenami. Na jej osi głównej umieszczony otwór drzwiowy po którego bokach znajdują się otwory okienne. Elewacja poprzedzona tarasem, na który prowadzą symetrycznie rozmieszczone schody. W drugiej kondygnacji na trzech środkowych osiach okna, na skrajnych osiach drzwi prowadzące na tarasy umieszczone na dachach aneksów. Otwory okienne i drzwiowe ujęte profilowaną ramą i dekoracją w formie uszaków. Okna na osiach skrajnych zwieńczone profilowanym gzymsem wspartym na esownicach, natomiast okno na osi głównej (zaakcentowane poprzez najbardziej dekoracyjną ramę) zwieńczone zostało profilowanym, wydatnym gzymsem z kluczem. Pod oknami znajdują się gzymsy na dekoracyjnie opracowanych wspornikach. Budynek wieńczy attyka balustradowa (umieszczona na szerokości trzech środkowych osi) w której lukarna z oknem prostokątnym zamkniętym półkoliście, ujętym boniowaniem, zwieńczonym gzymsem w formie łuku zakończonego ślimacznicami z dekoracyjnym kluczem. Elewacja wschodnia jest czteroosiowa, na trzeciej osi boniowany ryzalit w którym prostokątne drzwi poprzedzone schodami, powyżej okna zakończone łukiem odcinkowym, następne łukiem pełnym. W ryzalicie znajduje się klatka schodowa. Naroża są boniowane a elewacja podzielona gzymsami. Na osiach skrajnych okna prostokątne ujęte w profilowane ramy. Elewacja zachodnia czteroosiowa, otwory okienne i naroża opracowane analogicznie do pozostałych. Budynek jako przykład architektury łączącej wpływy szlacheckiego dworku i stylu neorenesansowego posiada wartości artystyczne, na które składa się również oryginalne elementy wystroju wnętrza do których należą m.in. główna klatka schodowa wyposażona w oryginalne drewniane stopnie oraz kute balustrady.

Istotnym uzupełnieniem walorów architektonicznych budynku jest otaczający go park krajobrazowy.