PARK KRAJOBRAZOWY JEDYNĄ ALTERNATYWĄ DLA OCHRONY WARTOŚCI KULTUROWYCH KRUSZYNIAN I OKOLIC

O przyspieszenie prac nad utworzeniem parku krajobrazowego, którego celem będzie m.in. ochrona wartości kulturowych Kruszynian i okolic zaapelowała dzisiaj do Zarządu Województwa Podlaskiego wiceminister kultury dziedzictwa narodowego i sportu, generalna konserwator zabytków prof. Magdalena Gawin. Chodzi o powstrzymanie planów przemysłowych inwestycji rolniczych w Kruszynianch.

W lipcu ubiegłego roku z inicjatywy prof. Małgorzaty Dajnowicz zostało zorganizowane spotkanie z udziałem wiceminister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu, generalnej konserwator zabytków prof. Magdaleny Gawin na temat dalszych możliwych i szerszych form ochrony wartości kulturowych Kruszynian. Uczestnicy spotkania wypracowali wówczas dwa rozwiązania – utworzenie parku kulturowego lub parku krajobrazowego. Na pierwszy wariant nie zgodziły się władze lokalne, a jedyną alternatywą dla ochrony wartości kulturowych tych terenów oraz powstrzymanie przemysłowych inwestycji rolniczych pozostało utworzenie parku krajobrazowego, który obejmowałby gminy Krynki, Gródek i Michałowo.

W dzisiejszym (14.07) spotkaniu w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Białymstoku wzięła udział wiceminister kultury, dziedzictwa narodowego i sportu, generalna konserwator zabytków prof. Magdalena Gawin, podlaska wojewódzka konserwator zabytków prof. Małgorzata Dajnowicz, przedstawiciele władz państwowych,  samorządowych, instytucji publicznych oraz przedstawiciele mieszkańców Kruszynian i okolic.

Prof. Magdalena Gawin wielokrotnie podkreślała, że jest przeciwna powstaniu przemysłowej fermy drobiu w okolicy Kruszynian, które razem z Bohonikami zostały uznane przez Prezydent RP za Pomniki Historii. „To są najwyższe możliwe wyróżnienia, najwyższa forma ochrony. Uznanie za Pomnik Historii ta wyjątkowa wartość dla polskiego dziedzictwa.” – mówiła wiceminister Gawin.

Wojewódzka konserwator zabytków prof. Małgorzaty Dajnowicz podkreślała zasadność utworzenia parku krajobrazowego „połączenie historii, dziedzictwa kulturowego, zabytków i walorów przyrodniczych korzystnie wpłynęłoby na wizerunek tego obszaru oraz jego ochronę„.  Wojewódzka konserwator przypomniała podczas konferencji, że na terenie gmin Krynki, Gródek i Michałowo znajduje się blisko 60 obiektów wpisanych do rejestru zabytków. „Liczba i ranga zabytków znajdujących się na tym obszarze stanowi podstawę do ochrony, ważnego w sakli całego kraju, dziedzictwa kulturowego” – podkreślała prof. Dajnowicz.

Utworzenie parku krajobrazowego następuje w drodze uchwały sejmiku województwa. Członek zarządu województwa podlaskiego Wiesława Burnos poinformowała na spotkaniu , że Urząd Marszałkowski aktualnie gromadzi dokumentację dot. zasadności utworzenia parku krajobrazowego na terenie gmin Krynki, Gródek i Michałowo. „Prace związane z przygotowywaniem dokumentacji są na końcowym etapie, jednak decyzja dotycząca utworzenia w tym miejscu parku krajobrazowego jeszcze nie zapadła.” – mówiła zgormadzonym na konferencji dziennikarzom.

Wiceminister Gawin wyraziła zaniepokojenie, że po upływie roku od ostatniego spotkania z przedstawicielami władzy samorządowej w sprawie ochrony Kruszynian, władze województwa nie podjęły żadnych istotnych kroków zmierzających w kierunku utworzenia parku krajobrazowego. „Apeluję o przyspieszenie prac nad ochroną Kruszynian. Jedyną formą ochrony tego miejsca jest decyzja Urzędu Marszałkowskiego o powołaniu parku krajobrazowego. Nie ma innego narzędzia prawnego.” –  mówiła podczas konferencji prof. Magdalena Gawin.

O szybszy postęp prac zaapelował także obecny na spotkaniu z dziennikarzami  poseł PiS Jarosław Zieliński.

Kruszyniany to wieś, którą zamieszkują zarówno muzułmanie, jak i chrześcijanie. Znajdujący się tam zabytkowy meczet i cmentarz muzułmański stanowią materialne źródło dziejów Tatarów Polskich. Są dowodem bogactwa kulturowego i tolerancji religijnej Rzeczpospolitej Obojga Narodów oraz świadectwem wielowiekowego funkcjonowania społeczności muzułmańskiej w państwie chrześcijańskim. Zarówno meczet, jak i cmentarz mają status Pomnika Historii – terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Rangę Pomnika Historii podkreśla fakt, że jest on ustanawiany przez Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej. Ochroną konserwatorską objęty jest także historyczny układ przestrzenny wsi Kruszyniany (tzw. układ ruralistyczny), a co za tym idzie – pozostaje on od wielu lat pod stała kontrolą Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Białymstoku. Teren ten obejmuje przestrzenne założenie wiejskie zawierające zespoły budowlane i pojedyncze budynki, rozmieszczone w układzie historycznych podziałów własnościowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci dróg (tak art. 3 ust 12 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami).