To jedno z najbardziej tajemniczych miejsc w regionie – ruiny kościoła św. Antoniego w Jałówce o każdej porze roku przyciągają turystów, miłośników historii i fotografii z całej Polski. Właśnie zakończyły się prace budowlane, których celem było zabezpieczenie ruin kościoła. Przedsięwzięcie zostało dofinansowane przez Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
Prace zabezpieczające, wykonane na podstawie pozwolenia Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, obejmowały wykonanie stabilizacji fragmentów sklepień, murów oraz łuków. Zabezpieczone zostały także korony murów przed korozją z izolacją pionową w części byłego prezbiterium i zakrystii ruin kościoła. Odbioru prac, w poniedziałek (30.11) dokonała prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zabytków.
„To pierwsze tego typu prace w regionie, polegające na zabezpieczeniu zabytkowych ruin. Ochrona tej autentycznej substancji, będącej ważnym elementem krajobrazu kulturowego, jest warunkiem zachowania malowniczości ruin oraz historycznych i artystycznych wartości, których są nośnikiem. Historyczne ruiny – podobnie jak inne zabytki – mogą pełnić atrakcyjne turystycznie funkcje.” – prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zabytków.
Położony tuż przy polsko-białoruskiej granicy kościół pw. św. Antoniego w Jałówce został wybudowany w latach 1910-1915, z tego samego okresu pochodzi ogrodzenie świątyni. W 1944 roku wycofujące się wojska niemieckie, podkładając ładunki wybuchowe, wysadziły część świątyni, która do dzisiaj nie została odbudowana.
„Ruiny stanowią przykład fragmentarycznie zachowanej budowli w stylu neogotyckim. O ich wartościach artystycznych świadczą m.in. ostrołukowe okna z pozostałościami maswerków, fragmenty filarów, arkad i żebrowań oraz ceglane blendy. Malowniczości całości kompozycji dodaje stan zachowania ruin oraz ich położenie.” – prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zabytków.
Pierwotnie, kościół założony na planie krzyża łacińskiego, z dwiema zakrystiami oraz prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Zachowane zostały w znacznej części mury zewnętrzne stanowiące obrys świątyni. Okna naw bocznych oraz prezbiterium ostrołukowe w formie biforium z rozetą powyżej. Okna transeptu ostrołukowe w formie triforium z rozetą. Zachowane są także elewacje zewnętrzne nietynkowane, dekorowane ostrołukowymi blendami i skarpami. Wewnątrz można zobaczyć częściowo zachowane pilastry ścian naw bocznych, filary w nawie głównej, część łuków arkadowych oraz tynków wewnętrznych.
Ruiny kościoła pw. św. Antoniego w Jałówce wraz z ogrodzeniem zostały wpisane do rejestru zabytków województwa podlaskiego w 2017 roku.
Prace konserwatorskie i restauratorskie zostały wykonane przy wsparciu finansowym przyznanym przez Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w wysokości 30 tysięcy złotych.
