Zarządzeniem z dnia 4 listopada 2022 roku prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz – Podlaska Wojewódzka Konserwator Zabytków włączyła do wojewódzkiej ewidencji zabytków kartę ewidencyjną budynku szkoły w Downarach.

Sześcioklasowa szkoła podstawowa w Downarach II stopnia, wybudowana została w połowie lat 30. XX wieku. Inicjatorem budowy placówki był Jan Kowal znany w środowisku społecznik i nauczyciel wywodzący się z patriotycznej rodziny. W latach 1925 – 1941 pełnił funkcję kierownika szkoły, zaś w kolejnych piastował urząd początkowo jako podinspektor, a później inspektor szkolny na miasto i powiat Białystok. Od 1947 roku był członkiem partii Stronnictwa Demokratycznego, a od 1957 roku posłem na sejm II kadencji z okręgu Bielsk Podlaski, gdzie zasiadał w komisjach Oświaty i Nauki oraz Kultury i Sztuki.

Autorytet i patriotyczna postawa pierwszego dyrektora szkoły w Downarach nadała nurt wychowania młodzieży w duchu umiłowania ojczyzny, historii i religii. Uczniowie przez cały okres przed i powojenny kultywowali święta narodowe, takie jak uchwalenie Konstytucji 3 Maja czy Święta Oświaty. Szkoła od momentu jej powstania do dnia dzisiejszego pełni funkcję placówki oświatowej. Jedynie w latach 1941-1945, w trakcie II wojny światowej, nauczanie w niej było wstrzymane. W latach powojennych szkoła pełniła ważną funkcję nie tylko nauczania, ale również miejsca spotkań mieszkańców wsi, stanowiła centrum życia kulturalnego Downar.

Szkoła w Downarach posiada wartości artystyczne wyrażające się w zachowanej prostej bryle budynku, nawiązującej do rozwiązań modernistycznych. Architektura z tego czasu cechowała się m.in. prostą kompozycją, geometryczną, kubiczną bryłą. Stylistyka ta, pomimo uniwersalnych założeń ideowych, odznaczała się różnorodnością form.

Nowoczesny modernistyczny wygląd budynku do dziś wyróżnia szkołę wśród wiejskiej zabudowy Downar nadając jej charakter ważnego punktu na mapie architektonicznej gminy Goniądz – czytamy w zawiadomieniu.