Prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz – Podlaska Konserwator Zabytków, w dniu 04.08.2022 roku podpisała decyzję dotyczącą wpisania do rejestru zabytków województwa podlaskiego dźwigu obrotowego na platformie kolejowej oraz wagonu-platformy. Zabytki techniki znajdują się w Muzeum Kolejnictwa w Czeremsze.
Węglowy dźwig obrotowy na platformie kolejowej o napędzie ręcznym 59 80 07 XU, zwany żurawiem, służył do nawęglania parowozów. Żuraw przemieszczał się po terenie parowozowni na platformie, do której był przymocowany.
Platforma, na której znajduje się dźwig jest dwuosiowa, konstrukcji nitowo – spawanej, wyposażona w normalne zestawy kołowe oraz osprzęt. Na platformie znajduje system obrotowy dźwigu. Wysięgnik metalowy z kratownicy zakończony jest liną i hakiem z wagą sprężynową. Napęd wysięgnika żurawia był elektryczny, natomiast przemieszczanie się po torze kolejowym na ogół odbywało się za pomocą mechanizmu ręcznego przy użyciu korb i przekładni zębatych mechanizmu jazdy.
Drugim obiektem będącym przedmiotem wpisu jest platforma. Obiekt ten to wagon typu normalnego, dwuosiowy o nadwoziu w formie płaskiej skrzyni bez kłonic. Posiada gniazda do mocowania ładunków w trakcie ich przewożenia. Jego układ ciągłowo – zderzny jest złożony ze sprzęgów śrubowych i zderzaków. Zachowane zostały również dwie tablice kierunkowe, które informowały m. in. o trasie przejazdu, stopnie z przodu i tyłu wagonu, gniazda do mocowani kłonic, które służyły do przytrzymywania ładunku.
Dźwig obrotowy na platformie kolejowej i platforma – wagon funkcjonowały na terenie Czeremchy i były obsługiwane przez miejscowych pracowników kolei. Obiekty te świadczą o kolejowej historii miejscowości, która powstała właśnie jako osada kolejarska. To właśnie w Czeremsze przecinały się nowo wybudowana w 1907 r. linia kolejowa Siedlce – Wołkowysk – Lida – Połock, z czynną już od 1873 r. linią Kijów – Kowel – Brześć – Bielsk Podlaski – Białystok – Grajewo. Zabytki zlokalizowane na terenie Muzeum Kolejnictwa w Czeremsze, stanowią trwały element krajobrazu historycznego miejscowości, będąc równocześnie jednym z wartościowych elementów jej tożsamości kulturowej. Stanowią materialny przedmiot badań i dokumentują poziom rozwoju kolejnictwa – wskazuje w decyzji wpisu do rejestru prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz – Podlaska Konserwator Zabytków.
