Kanał Augustowski – śluzy

W związku z budową Kanału Augustowskiego powstała potrzeba regulacji poziomów wód rzek Netty i Czarnej Hańczy.

Na ponad stukilometrowej trasie kanału wykonano blisko 40 km przekopów. Trzy największe miały łączną długość około 31 km. Skala i zakres prac inżynieryjnych związanych z wykonaniem przekopów stawia je w rzędzie najpoważniejszych i najkosztowniejszych przy budowie kanału.

Najważniejszym, szczególnie starannie wykonanym był przekop podziałowy, decydujący o możliwości poprowadzenia żeglugi przez dział wodny Narwi i Niemna. Bezbłędne wyznaczenie przekopu i wykonanie go w trudnym, pofałdowanym, lesistym terenie o piaszczystym gruncie, dobrze świadczy zarówno o autorze projektu, jak i o jego wykonawcach – odnosi się do studium historyczno-konserwatorskiego Kanału Augustowskiego prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz.

Najbardziej znaczącymi urządzeniami na Kanale Augustowskim były śluzy, pełniły decydującą funkcję techniczną w systemie żeglugi.

Wśród osiemnastu wzniesionych na kanale śluz wyróżniamy: dwukomorową w Paniewie, pierwotnie trzykomorową w Niemnowie (obecnie czterokomorowa), pozostałe zaś to śluzy jednokomorowe. Zależnie od rodzaju gruntu były konstrukcji murowanej (Dębowo, Sosnowo, Borki, Perkuć, Mikaszówka, Sosnówka, Kudrynki, Kurzyniec, Wołkusz, Dąbrówka, Niemnowo) lub częściowo konstrukcji murowanej z wykonanymi drewnianymi fundamentami oraz drewnianymi podłogami komór (Białobrzegi, Augustów, Przewięź, Swoboda, Gorczyca, Paniewo).

W 2020 roku prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz wraz z pracownikami Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Białymstoku dokonała oględzin wszystkich śluz znajdujących się na terytorium województwa podlaskiego.