Prof. Małgorzata Dajnowicz – Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków zarekomendowała Pałac Branickich w Białymstoku w konkursie „Zabytek Zadbany”.
Nadzór nad konkursem w imieniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego sprawuje Generalny Konserwator Zabytków.
Zabytki do konkursu mogli zgłaszać ich właściciele, posiadacze i zarządcy, a także Wojewódzcy Konserwatorzy Zabytków lub konserwatorzy samorządowi oraz kierownicy delegatur Wojewódzkich Urzędów Ochrony Zabytków.
Konkurs ma na celu promocję właściwej opieki nad zabytkami – prowadzonych wzorowo prac badawczych, konserwatorskich, rewaloryzacyjnych i adaptacyjnych, a także systematycznych działań na rzecz właściwego utrzymania zabytków.
Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków, prof. Małgorzata Dajnowicz powołując się na Rekomendację Warszawską w Sprawie Odbudowy i Rekonstrukcji Dziedzictwa Kulturowego, Warszawa 2018 r. , która odwołuje się do zniszczeń dziedzictwa kulturowego na skutek konfliktów zbrojnych i katastrof naturalnych i wskazuje na potrzebę świadomą odbudowy tego dziedzictwa kulturowego, zdecydowała, że przykładem takiej odbudowy jest Pałac Branickich w Białymstoku, który po II wojnie światowej został „podniesiony” z gruzów.
Pałac Branickich jak sama nazwa wskazuje związany jest z rodem Branickich, który poprzez małżeństwo przedstawiciela rodu Jana Klemensa Branickiego z córką Stefana Czarnieckiego, właściciela Białegostoku, Aleksandrą nabył prawa dziedziczne do miasta. Jednak początki pałacu są wcześniejsze, a wiążą się z budową dworu obronnego przez Piotra Wiesiołowskiego około 1570 r. Pałac reprezentuje charakterystyczny dla architektury XVIII wieku francuski typ entre cour et jardin podporządkowany konsekwentnie zasadzie osiowości. Z trzech stron nieomal kwadratowego dziedzińca wznosi się pałac składający się z korpusu głównego, frontem zwróconego na wschód i dwóch połączonych z nim skrzydeł. Pałac jest murowany z cegły ceramicznej, na kamienno-ceglanym fundamencie, na cokole częściowo obłożonym płytami piaskowca. Korpus trzykondygnacjowy, częściowo podpiwniczony. Parterowe galerie kolumnowe, częściowo podpiwniczone. Skrzydła boczne dwukondygnacjowe i oficyny. Tynkowany. Korpus nakryty dachem czterospadowym, dwa alkierze flankujące korpus kryte barokowymi hełmami poszytymi blachą miedzianą i z iglicami. Parterowe łączniki i galerie skrzydeł bocznych – z dachami płaskimi, zasłoniętymi balustradą attyki. Oficyny nakryte dachami czterospadowymi. Nad korpusem blacha gładka, hełm z blachy miedzianej nad północnym. skrzydłem bocznym. Na czterospadowych dachach oficyn – dachówka ceramiczna esówka. Więźba dachowa drewniana krokwiowa i krokwiowo-stolcowa z jętkami. Stropy ogniotrwałe. Sklepienia kolebkowe. Pomieszczenie piwniczne wykonane po II wojnie nakryte stropem płaskim. W parterze sklepienia kolebkowe z lunetami, krzyżowe, płaskie stropy, na piętrze częściowo zrekonstruowane plafony z fasetami, w dawnej kaplicy kopułą z latarnią. Klatka schodowa z rzeźbami Rotatora i dwóch Atlantów podtrzymujących bieg schodów. Schody dwubiegowe, z zakrętem i podstawą na jońskich kapitelach. Wystrój rokokowy. W wewnętrznych klatkach schodowych w dawnych wieżach schody kręcone z rdzeniem. Pozostałe schody jedno i dwu biegowe. Stolarka okienna i drzwiowa drewniana, drzwi ramowo-płycinowe, okna ościeżnicowe.
W pierwszych pięciu kategoriach konkursowych oceniane będą prace ukończone w okresie pięciu lat poprzedzających rok złożenia wniosku. W kategorii specjalnej właściwego użytkowania i stałej opieki nad zabytkiem ocenie podlegają długotrwałe (co najmniej dziesięcioletnie) działania, w których szczególną uwagę zwraca systematyczność i stałe zaangażowanie w opiece nad zabytkiem.
Jury konkursu w każdej z kategorii nominuje cztery obiekty (lub mniej), spośród których jeden uzyskuje tytuł laureat, trzy pozostałe – wyróżnienia. W kategorii specjalnej właściwego użytkowania i stałej opieki nad zabytkiem wskazany zostanie jeden lub dwa (ex aequo) obiekty otrzymujące tytuł laureata (bez wyróżnień).
Ogłoszenie listy nominowanych nastąpi do 31 marca br. Uroczyste ogłoszenie wyników konkursu, wraz z wręczeniem nagród, nastąpi podczas obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków 18 kwietnia, odbywających się pod patronatem Generalnego Konserwatora Zabytków.
Nagrodzeni i wyróżnieni otrzymają tablice „Zabytku Zadbanego” do oznakowania obiektów. Same zaś zabytki będą prezentowane w wydawnictwach Narodowego Instytutu Dziedzictwa, które będą przekazane właścicielom zabytków i przedstawicielom ogólnopolskiego środowiska konserwatorskiego.