Nowy wpis do rejestru zabytków

W dniu 21 listopada 2022 r. prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz – Podlaska Wojewódzka Konserwator Zabytków podjęła decyzję o wpisie do rejestru zabytków szesnastu feretronów znajdujących się w kościele parafialnym pw. Trójcy Przenajświętszej w Tykocinie.

Najstarsze feretrony stanowiące wyposażenie kościoła parafialnego w Tykocinie, datowane są na XVIII wiek, najmłodsze pochodzą z początku XX wieku. Reprezentują różne style i nurty artystyczne: barok, rokoko, eklektyzm, historyzm (neobarok, neorokoko, neogotyk), doskonale uzupełniają spójne wyposażenie tykocińskiej świątyni.

Podstawa feretronu z obrazami „Serce Maryi” i „Najświętsze Serce Pana Jezusa” powstała w stylu rokoko i datowana jest na lata 1749-1750, tondo z obrazami to styl eklektyczny z XIX w. Awers: „Serce Maryi” ukazuje półpostać kobiety przedstawioną frontowo w ciemnoniebieskim płaszczu i białym welonie, na jednolitym tle. Rewers „Najświętsze Serce Pana Jezusa”, na jednolitym tle przedstawia półpostać Chrystusa w ujęciu frontalnym w czerwonej szacie i białym płaszczu spiętym pod szyją. Podstawa feretronu powstała z fundacji hetmana Jana Klemensa Branickiego wraz z barokowym wyposażeniem świątyni. Charakteryzuje się wysokim poziomem artystycznym i jest nośnikiem wartości historycznych. Wyróżnia się asymetryczną kompozycją ułożoną z kłębiących się 4 obłoków i glorii, które stanowią tło dla uskrzydlonej głowy putta. Reprezentuje cechy stylowe charakterystyczne dla epoki, w której powstała: lekkość, dynamizm i ekspresję.

Feretron z wizerunkami „Niepokalane Poczęcie” i „Św. Józef z Dzieciątkiem” powstał w połowie XIX w. nurcie historyzującym. Obrazy są nośnikami wartości artystycznych: cechuje je malarskość przedstawienia, równowaga i harmonia barw, głęboka symbolika. Rama feretronu powstała z końcem XIX w. w stylu neobarokowym. Feretron został zakończony ażurowym, rzeźbionym szczytem w formie wystylizowanych spływów zakończonych ślimacznicami, ozdobionych ornamentem akantowym, kratką regencyjną, zwieńczony krzyżem greckim.

Ramę feretronu z wizerunkami „Matka Boża Różańcowa” i „Trójca Święta” wykonano w stylu neobarokowym w poł. XIX w. Feretron zawiera dwa przedstawienia umieszczone w polu zamkniętym trójlistnie. Charakteryzuje się wysokim poziomem kunsztu rzeźbiarskiego, w związku z tym jest nośnikiem wartości artystycznych. O wysokim poziomie artystycznym przedmiotowych obrazów świadczy m.in. technika opracowania detali, miękki sposób operowania światłem czy zastosowanie elementów symbolicznych zmuszających widza do refleksji nad jego treścią.

Feretron z wizerunkami „Madonna z Dzieciątkiem” i „Wskrzeszenie Piotrowina” pochodzi 2 poł. XIX w., drewnianą ramę wykonano w stylu neorokoko. Jej boki ozdobiono płaskorzeźbionym ornamentem roślinnym ze ślimacznicami. Jest to feretron o szczególnym znaczeniu dla społeczności lokalnej, został ufundowany w 1891 roku, przez mieszkańców wsi Hermany.

Feretron z wizerunkami „Matka Boska Częstochowska” i „Chrystus Umęczony” został wykonany w stylu neogotyckim w 2 poł. XIX w. W feretronie umieszczono dwa obrazy w kształcie prostokątów wertykalnych zamkniętych trójlistnie, w ramach profilowanych i złoconych. Awers „Matka Boska Częstochowska” na jednolitym tle przedstawia Madonnę do połowy w ujęciu frontalnym, odzianą w maforium. Lewą ręką podtrzymuje Dzieciątko. Rewers „Chrystus Umęczony” zajmuje półpostaciowy wizerunek Jezusa w typie Ecce Homo, ukazany na jednolitym brązowym tle, w pozycji frontalnej.

Ramę feretronu z obrazami „Matka Boska Częstochowska” i „Wskrzeszenie Piotrowina” wykonano w stylu neobarokowym z poł. XIX w., została ujęta rzeźbioną winną latoroślą. Feretron prezentuje dwa obrazy w kształcie prostokąta zwieńczonego trójlistnie. Awers z przedstawieniem „Matki Boskiej Częstochowskiej” zachowano w konwencji baroku. W rewersie ukazano scenę „Wskrzeszenie Piotrowina”, zakomponowaną w schematycznym wnętrzu.

Feretron z obrazami „Madonna z Dzieciątkiem” i „Chrystus Umęczony” powstał w stylu neobarokowym i pochodzi z poł. XIX w. Feretron zawiera dwa obrazy malowane olejno na blasze w kształcie prostokątów wertykalnych zamkniętych u góry trójlistnie, w ramach profilowanych, złoconych. Awers obrazu „Madonna z Dzieciątkiem” ukazano na jednolitym tle, Madonnę przedstawiono w ujęciu frontalnym. Rewers to „Chrystus Umęczony” na jednolitym brązowym tle, również w pozycji frontalnej.

Rokokowa rama feretronu z obrazami „Trójca Święta” i „Święty Wincenty à Paulo” pochodzi z połowy XVIII w., jest profilowana z uszakami w górnej części, liśćmi akantu i płaskimi ślimacznicami na bokach. Awers ukazuje „Trójcę Świętą”, obraz powstał w XIX w., w stylu neobarokowym. Rewers „Święty Wincenty à Paulo” powstał w 1 tercji XX w., w typie akademickim.

Feretron z przedstawieniem „Św. Józef z Dzieciątkiem” i „Św. Jan Nepomucen” został wykonany w połowie XIX w., reprezentuje nurt neorokokowy. Zawiera dwa obrazy w kształcie prostokąta, w drewnianych, profilowanych ramach. Obrazy ujęto kanelowanymi pilastrami o wystylizowanych korynckich kapitelach. Awers „Św. Józef z Dzieciątkiem”: na tle schematycznie zaznaczonego wnętrza w ujęciu frontalnym ukazuje półpostać św. Józefa w brązowej szacie. Rewers to „Św. Jan Nepomucen” ukazany w półpostaci skierowanej frontalnie, na tle nieba i świetlistej glorii.

Tykocińskie zabytki prezentują wartości historyczne i artystyczne. Stanowią istotne, ustalone tradycją elementy wyposażenia świątyni w Tykocinie. Posiadają duże znaczenie dla społeczności lokalnej, ponieważ część z nich jest użytkowana do dziś w celu uświetnienia procesji parafialnych. Ich kunszt wykonania, kompozycja elementów dekoracyjnych reprezentujących różnorodne nurty i style artystyczne, świadczą o wysokim poziomie artystycznym. Tym samym stanowią wartościowy przykład sztuki sakralnej z terenu województwa podlaskiego. Feretrony stanowią reprezentacyjny przekrój typów i przedstawień ikonograficznych w polskiej sztuce m.in. Ecce Homo, Wskrzeszenie Piotrowina, Trójca Święta – wskazuje w decyzji prof. dr hab. Małgorzata Dajnowicz.