Góra Grabarka to wyjątkowe miejsce dla wyznawców prawosławia, które znajduje się kilkanaście kilometrów od miasta Siemiatycze. Miejsce to zyskało popularność w 1710 r., kiedy na terenach Podlasia panowała epidemia cholery.
Historia głosi, iż ratunek na śmiertelną chorobę można było odnaleźć na pobliskim wzgórzu, za sprawą uzdrawiającego źródła. Według kroniki parafii siemiatyckiej ratunek od choroby znalazło wówczas około 10 tysięcy ludzi. W podzięce Bogu za cud, na wzgórzu zbudowano drewnianą kaplicę pw. Przemienienia Pańskiego.
Dokładna data budowy oraz nazwisko budowniczego nie są znane. Kaplica została wybudowana zapewne po 1710 r., jako filia unickiej parafii w Siemiatyczach. Przed 1789 r. wybudowano nową, drewnianą kaplicę, którą na mocy ukazu carskiego z 1839 r. przejął Kościół Prawosławny.
W 1947 r. na Świętej Górze powstał prawosławny żeński klasztor św. Marty i Marii. Od tej pory historia Góry jest ściśle związana z klasztorem. Siostry modlą się i opiekują się tym świętym miejscem.
Na przestrzeni lat cerkiew była przebudowywana, remontowana oraz upiększana. Świątynia przetrwała do 1990 r., kiedy to podpalona spłonęła doszczętnie. Nowa, murowana cerkiew została wyświęcona w 1998 r.
Główna cerkiew pw. Przemienienia Pańskiego jest jednocześnie świątynią parafialną. Na wzgórzu znajdują się również cerkwie pw. Ikony Matki Bożej „Wszystkich Strapionych Radość” oraz pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy. Na tym terenie znajduje się także prawosławny cmentarz.
Święta Góra Grabarka to miejsce, do którego od setek lat przybywają pielgrzymi z prośbą i modlitwą o pomoc. Zostawiają swoje krzyże, pod którymi kryją się ich osobiste troski i nadzieje. Szczególnie uroczyście obchodzone jest Święto Przemienienia Pańskiego. To właśnie w dniach 18–19 sierpnia na wzgórze przybywają najliczniejsze pielgrzymki.
Teren wzgórza wraz z zespołem klasztornym w Grabarce został wpisany do rejestru zabytków w 1977 r.
Źródła:
- Archiwum WUOZ w Białymstoku,
- Strona internetowa poświęcona Świętej Górze Grabarce – https://tiny.pl/crzv2.