Spotkanie „Pomniki Niepodległości” zorganizował Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku.

Wzięła w nim Wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Generalny Konserwator Zabytków – prof. Magdalena Gawin.Obecni byli przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej, osoby duchowne, pracownicy instytucji związanych z kulturą i pasjonaci zabytków.

Rozpoczynając sympozjum Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków – prof. Małgorzata Dajnowicz powiedziała do zgromadzonych, że zorganizowane przez urząd spotkanie wpisuje się w obchody setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Białystok i ma upowszechnić i pogłębić wiedzę o architekturze województwa podlaskiego.

Wiceminister Gawin, przypomniała, że w 2019 r. kwota z budżetu dla konserwatora zabytków na ratowanie zabytków w województwie podlaskim wynosi 2,2 mln zł, podczas gdy w 2018 r. było to 270 tys. zł. Zaznaczyła, że Podlaskie miało najniższą sumę w kraju w porównaniu z innymi regionami. „Województwo podlaskie było zawsze na samym dole” – mówiła Gawin. Podkreślała, że strategia zrównoważonego rozwoju kraju zakłada zrównoważony rozwój całej Polski, „nie tylko poszczególnych województw”, nie tylko dużych miast.

W ocenie wiceminister Gawin, województwo podlaskie jest regionem, gdzie – jak to określiła – „zachowały się autentyczne praktyki współżycia ludzi różnych kultur, religii”. „To jest dla nas też bardzo ważne. Słowem, tutaj na Podlasiu pozostała taka materialna i duchowa pamiątka I Rzeczypospolitej” – mówiła podczas sympozjum wiceminister Gawin.

Prof. Magdalena Gawin przypomniała, że Podlaskie jest regionem „bogatym” w zabytki, zwłaszcza jeśli chodzi o architekturę drewnianą. Wskazywała, że „przepiękna” architektura drewniana, także świecka znajduje się w Podlaskiem także w mniejszych miejscowościach i powinno się o nią zadbać.

„Pieniądze, które uzyskaliśmy tzn. budżet konserwatorski będą przeznaczone na różne prace przy zabytkach. To z pewnością będą dotacje na prace budowlane, które wymagają kontynuacji, a także prace związane z nowymi projektami, przede wszystkim leży nam na sercu zachowanie stanu zabytkowego drewna” – powiedziała prof. Małgorzata Dajnowicz.

Część wykładowa sympozjum dotyczyła kościoła Św. Rocha w Białymstoku, który został zbudowany jako wotum za odzyskanie niepodległości przez Polskę ( prace budowlane zaczęły się w 1927 r., budowla była gotowa w 1945 r.). Od grudnia 2018 r. kościół ma tytuł pomnika historii nadany mu przez prezydenta RP Andrzeja Dudę.

„Podczas spotkania omawiamy zagadnienia związane z architekturą Białegostoku, w XX-leciu międzywojennym, ale przede wszystkim wybrzmi tematyka związana z Bazyliką pw. św. Rocha, z kościołem, który zwany jest również w opinii publicznej pomnikiem niepodległości” – powiedziała prof. Małgorzata Dajnowicz.

„W grudniu 2018 roku kościół zyskał miano Pomnika Historii, co jest najwyższym wyróżnieniem konserwatorskim dla zabytku. W związku z tym pod względem konserwatorskim, artystycznym, naukowym, jest to wyjątkowa budowla. Przyniesie to z pewnością duże zainteresowanie i turystów, a także zainteresowanych historią miasta i regionu. Możemy się spodziewać, że ten Pomnik Historii rozsławi Białystok” – podkreśliła prof. Dajnowicz.

Metropolita białostocki abp Tadeusz Wojda powiedział, że cieszy się, że kościół pw. św. Rocha została zaliczony „w poczet 100 wspaniałych pomników niepodległości”.  Podkreślał, że są w Podlaskiem starsze kościoły niż kościół Św. Rocha, „o kilka wieków starsze”. „Dlatego też chcemy o nie dbać, chcemy też współpracować z urzędem zabytków, konserwatorem zabytków, żeby to, co pozostało po nas, po pokoleniach przeszłych, żeby to pozostało też dla pokoleń przyszłych, żeby to zostało uchronione od zniszczeń” – mówił abp Wojda.

Wojewoda podlaski Bohdan Paszkowski zaznaczył, że trzeba wokół zabytków tworzyć „dobrą atmosferę” i że będą się o to starać różne środowiska. „Żeby wokół ochrony naszych zabytków tworzyć jak najlepszą atmosferę w naszym województwie. Do tego są potrzebne różnego rodzaju wsparcia instytucjonalne różnych środowisk” – mówił Paszkowski. Podkreślał także, że przybywa pasjonatów, którzy wiedzą jak ważną kwestią jest ochrona zabytków i dóbr kultury.

Współpracę z wojewódzkim konserwatorem zabytków deklarował też wicemarszałek województwa Stanisław Derehajło. Podkreślał, że w tegorocznym budżecie samorząd regionu zwiększył do 1 mln zł – kwotę na ochronę zabytków. Deklarował, że władze województwa będą się starać  zwiększać t kwotę w kolejnych latach.

Pomniki Historii ustanawiane są od 25 lat. W województwie podlaskim ten tytuł nosi już Kanał Augustowski, meczety w Bohonikach i Kruszynianach. Podlaski Konserwator Zabytków chce, aby na tę listę w przyszłości trafił Tykocin wraz ze znajdującym się tam kościołem i synagogą.