ZABYTKOWE BUDYNKI WIĘZIENNE – ŚWIĘTO SŁUŻBY WIĘZIENNEJ

Z okazji przypadającego dziś (08.02) Święta Służby Więziennej przybliżamy historię niektórych zabytkowych budynków więziennych znajdujących się w województwie podlaskim. 

Białystok, zespół więzienia carskiego, budynek administracyjny, elewacja frontowa od ul. M. Kopernika, stan na 2015 r. Fot. G. Rogala, zabytek.pl

Najstarszym zachowanym budynkiem w Białymstoku spełniającym niegdyś tę funkcję jest dawny pawilon więzienny przy ulicy Sienkiewicza 57. Został wzniesiony w I połowie XIX wieku. Około 1905 roku, po wybudowania nowego więzienia przy ulicy Kopernika, wszystkie budynki pozostałe po zakładzie penitencjarnym zostały zapewne przekazane miastu. Po I wojnie światowej ulokowano w nich Państwową Szkołę Rzemieślniczo-Przemysłową Żeńską.

Znajdujący się przy ulicy Kopernika w Białymstoku dawny zespół więzienia carskiego (obecny areszt śledczy) został wzniesiony przez władze carskie w latach 1908-1911 (wówczas poza granicami miasta). Nowe więzienie było na owe czasy zakładem nowoczesnym. Władze carskie przetrzymywały w nim zesłańców przed wywozem w głąb Rosji, w czasie II wojny światowej wykorzystywany był przez władze sowieckie i niemieckiej, a po wojnie władze komunistyczne więziły działaczy podziemia niepodległościowego. Architektura zespołu nawiązuje do rosyjskiego budownictwa koszarowego z przełomu XIX i XX wieku.

Pozostałości po carskim budownictwie więziennym znajdują się także w Suwałkach. Przy ulicy Dwernickiego 17 na przełomie XIX i XX wieku ulokowano zespół aresztu, po którym do dzisiaj pozostały dwa budynki – budynek aresztu i biurowy. Dawniej były jednymi z nowoczesnych więzień w ośrodkach miejskich zachodniej części Imperium Rosyjskiego.

Carskie więzienie funkcjonowało także na terenie Łomży. Do dziś zachował się wybudowany w 1892 roku budynek administracyjny więzienia, w którym po II wojnie światowej zaczęła funkcjonować Szkoła Muzyczna. Pozostałość zespołu stanowi także zbudowany pod koniec XIX wieku budynek dawnej łaźni więziennej. W czasie I wojny światowej ulokowano w nim szpital.