Prof. Małgorzata Dajnowicz – Wojewódzka Konserwator Zabytków wpisała do Rejestru Podlaskich Zabytków, Cmentarz Żydowski w Knyszynie. To jeden z najlepiej zachowanych cmentarzy żydowskich na Podlasiu. Cmentarz położony jest na terenie grobli dawnych sadzawek królewskich, które są jedyną pozostałością po rezydencji króla Zygmunta Augusta. Został założony pomiędzy 1750-1768 r.
Knyszyńscy Żydzi w XVI – XVII w. należeli do gminy wyznaniowej w Tykocinie i tam chowali swoich zmarłych. Nekropolia knyszyńskich Żydów pod względem wielkości jest jedną z największych na Podlasiu (po kirkucie w Białymstoku, Krynkach i Sokółce). Cmentarz zajmuje powierzchnię 3,43 ha z czego część stanowią groble, na których ustawione zostały nagrobki, zagłębienia po sadzawkach oraz teren nowego cmentarza. Na knyszyńskim kirkucie nie wytyczono alejek, gdyż ich funkcje pełniły same groble. Zmarłych chowano wzdłuż nich, bez wyraźnie zaznaczonego porządku chronologicznego. Skupiska najstarszych macew znajdują się w zachodniej części cmentarza. Na cmentarzu starym pozostało ok. 699 mogił (część z betonowymi przyporami), w tym 55 bez macew, a na nowym cmentarzu 28, w tym 16 bez macew. Najstarszy ze zidentyfikowanych nagrobków pochodzi z 1794 r. Zdecydowana większość to proste macewy z popularnego zlepieńca. Kilkanaście macew należy zaliczyć do cennych przykładów sztuki kamieniarskiej. Szczególnie wartościowe są te wykonane z piaskowca i granitu. Są też macewy wyróżniające się rozmiarem i oryginalnym kształtem.
Oprócz najwcześniejszych, nieobrobionych kamieni, znajdują się tu szlifowane głazy zakończone półkoliście, stożkowato, ze ściętymi łukami, o cechach mauretańskich czy o niespotykanych wcięciach po bokach. Artyzm kilku macew wyraża się poprzez oryginalność i misterność wykonania inskrypcji (np. techniką wypukłą) i rysunków (kwiaty, tablice Mojżeszowe, gwiazda Dawida, wieńce złamane drzewo, błogosławiące dłonie, przechylony dzban). Charakter knyszyńskiego cmentarza podkreśla znajdująca się na jego terenie roślinność. Naturalnym głównym elementem kompozycyjnym miejsca stały się drzewa, dąb szypułkowy, lipa drobnolistna czy świerk pospolity.
W okresie międzywojennym Żydzi stanowili 34 procent knyszynian. Zamieszkiwali niemal wszystkie posesje wokół rynku. Kirkut knyszyński jest najlepiej zachowanym cmentarzem żydowskim Białostocczyzny. Zdaniem prof. Małgorzaty Dajnowicz wpisanie do Rejestru Zabytków cmentarza jest zasadne ze względu na posiadane wartości historyczne i naukowe, tj. świadectwo rozwoju osadnictwa ludności żydowskiej w Knyszynie, świadectwo niegdyś istniejącej tam wyznaniowej gminy żydowskiej, świadectwo wkładu społeczności żydowskiej w dzieje i rozwój Knyszyna.
Ponadto o wartościach historycznych i naukowych cmentarza świadczy fakt, że znajduje się on na terenie dawnych sadzawek królewskich, które są jedynym zachowanym elementem sporego kompleksu dworskiego ostatniego króla z dynastii Jagiellonów – Zygmunta Augusta.
