Ołtarze z Dąbrowy Białostockiej w rejestrze zabytków

Decyzją Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 26 września 2022 roku trzy ołtarze z kościoła parafialnego pw. Św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Dąbrowie Białostockiej zostały wpisane do rejestru zabytków województwa podlaskiego.

Murowany, neogotycki ołtarz główny umieszczono w kościele parafialnym w 1903 r. Na osi środkowej ołtarza znajduje się sklepiona wnęka, otwarta ostrołukową arkadą i ujęta wiązkami służek uformowanymi w kolumny. W jej wnętrzu ustawiono Grupę Ukrzyżowania. Niszę zamknięto trójkątnym szczytem wypełnionym rzędem ażurowych arkadek wspartych na kolumnach o spiralnych trzonach. Boczne osie ołtarza wyznaczają ostrołukowe arkady mieszczące posągi świętych.

Cechą charakterystyczną, świadczącą o wartościach artystycznych ołtarza głównego dąbrowskiego kościoła jest jego monumentalna, rozbudowana forma architektoniczna, w której zastosowano motywy dekoracyjne zaczerpnięte z gotyku. Wartości te dopełnia nienaganny sposób doboru detalu i technika wykonania – czytamy w decyzji wpisu.

Ołtarz Św. Antoniego Padewskiego to obiekt architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Ze względu na swoją formę oraz wprowadzone motywy dekoracyjne (uszaki, gierowanie, gzymsy faliste, rocaille) reprezentuje styl neobarokowy w sztuce sakralnej. O jego wartościach świadczy kilkustopniowa struktura, o płaskim licu przełamanym wyłamanymi elementami belkowania i gzymsami oraz duża ilość elementów zdobniczych o wysokim kunszcie wykonania. W polu środkowym ołtarza znajduje się wnęka w formie stojącego prostokąta, ujęta profilowaną ramą, z obrazem Św. Antoniego Padewskiego.

Z kolei ołtarz boczny Matki Bożej Bolesnej ustawiony w lewym ramieniu transeptu kościoła to obiekt architektoniczny, jednoosiowy, ze zwieńczeniem w postaci glorii. U podstawy umieszczona jest masywna mensa skrzyniowa z bogato zdobionym antepedium. Murowaną predellę dekorują płyciny z ornamentem roślinnym. Płaskie pole główne ujmują pary kompozytowych kolumn ustawionych na wysokich cokołach, dźwigające gierowane belkowanie, pokryte ornamentem kostkowym, z wici akantowej.

Ołtarz boczny reprezentuje typ aediculowy, czyli jednokondygnacyjnej, jednoosiowej struktury ujętej parą podpór dźwigających przerwane belkowanie z glorią promienistą w zwieńczeniu. Struktura opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej, ale swoimi rozwiązaniami formalnymi nawiązuje do sztuki neoklasycystycznej – wskazano w decyzji.